Dưới đây là phần thảo luận của Herman Aihara về câu hỏi: “Bạn nghĩ thế nào về hôn nhân?” ở buổi thảo luận tại Vega Study House (Hoa Kỳ)
Trong xã hội hiện đại, tôi gặp rất ít người có hạnh phúc trong hôn nhân. Có lẽ chính vì thế mà có một số người cho là sống một mình hạnh phúc hơn. Theo ý tôi, nếu bạn chờ mong một hôn nhân hạnh phúc thì bạn sẽ dễ bị thất vọng, vì hạnh phúc không mấy khi tự đến; mặc dù có nhiều người chờ đợi điều đó. Bạn phải tự tạo ra hạnh phúc và phải biết cách giữ gìn và chăm sóc nó.
Một người Mỹ nói với tôi: “Vợ tôi thật tuyệt vời”. Anh ta ngưỡng mộ cô ấy từ đầu tới chân… Rồi sau một vài tháng thì họ đã ly dị! Tôi rất lấy làm ngạc nhiên. Vì sao lại bỏ cô ấy trong khi cô ấy rất tuyệt vời? Người Nhật rất thông minh – bằng một cảm thức, họ không bao giờ ngưỡng mộ vợ hay chồng của họ… Vì thế họ luôn phải duy trì sự quan tâm và sự hấp dẫn với nhau.
Giáo sư Ohsawa đề xướng việc chọn ngày sinh cách nhau sáu tháng (như kim đồng hồ đối ngược nhau) để kết hôn, là một nhận định đúng đắn. Giáo sư đã dựa trên học thuyết Âm Dương. Quan niệm rằng một bên âm, một bên dương thì sẽ giữ vững được sự gắn bó suốt đời. Luận điểm này dựa trên quan điểm sinh học Âm Dương như sau: Hai bà mẹ mang thai cách nhau 6 tháng sẽ ăn những thức ăn khác nhau về âm dương vì khác mùa, và như thế hai đứa trẻ ra đời sẽ khác nhau về bản chất sinh học, và sự khác biệt nhau càng nhiều càng hấp dẫn nhau mãnh liệt (người Việt mình thì cho rằng điều này chính là “ghét của nào trời trao của ấy”, đây là một nguyên lý cơ bản của triết lý Phương Đông. Điều này làm ta liên tưởng tới ngay xưa các cụ coi sách, xem tướng số, tìm số, tìm nơi môn đăng hộ đối để dựng vợ gả chồng cho con cái là có cơ sở khoa học, chứ không phải là quan điểm lạc hậu.
Tình trạng ly dị ngày càng nhiều có vẻ như có liên quan tới việc tự do yêu, tự do kết hôn của thanh niên là một điều cần phải suy nghĩ. Tại Nhật, có đến 90% các cuộc hôn nhân là do gia đình định đoạt, không có tự do hôn nhân. Gia đình là nơi rất quan trọng để anh đến tìm hiểu. Nếu nguồn thu nhập tương đối ổn định thì cuộc hôn nhân đảm bảo. Họ còn tìm hiểu xem sự giáo dục ra sao – Đó là phần tìm hiểu đầu tiên do người làm mối đảm nhiệm, sau đó họ còn tìm hiểu xem trong 3 đời có những cuộc tự sát, tệ nạn xã hội… không – Đây là phần tìm hiểu một cách kín đáo, sau đó lứa đôi gặp gỡ, trò chuyện về những sở thích và thói quen nếu họ thích nhau, họ sẽ đi tới hôn nhân. Họ rất tôn trọng lời khuyên, đối với họ lời khuyên rất có trọng lượng, vì người trẻ tuổi có ít kinh nghiệm. Họ thường phó thác cho người làm mối, là người biết rõ cả hai bên gia đình. Mặc dù vậy, nếu có những trục trặc trong năm cưới đầu thì người làm mối sẽ đóng vai trò cố vấn ái tình, họ vẫn được đánh giá rất quan trọng trong những tình huống như vậy. Chính giáo sư Ohsawa cũng thích trở thành “bà mối”!
Dù sao đó cũng chỉ mới là sự lựa chọn bước đầu. Điểm quan trọng thứ hai là cả hai người phải có mối quan tâm chung. Đặc biệt là trong những vấn đề quan trọng. Bạn đừng nhầm lẫn, có những cặp vợ chồng tuy cách nhau 6 tháng tuổi vẫn không thấy hạnh phúc, vì họ có nhưng sở thích, thói quen và mối quan tâm ngược nhau. Chính giáo sư Ohsawa đã cưới nhiều người trước Lima, ông thường quan tâm giảng dạy Macrobiotic cho mọi người, nhưng những bà vợ trước của ông không quan tâm tơi điều đó. Chỉ có bà Lima là quan tâm rất nhiều đến phương pháp này, bà mong muốn được giúp đỡ ông. Đó là lý do vì sao mà có nhiều lý do đến thế mà bà vẫn đi theo ông đến cùng trời cuối đất. Họ có ngày sinh cách nhau 6 tháng.
Nếu bạn quan tâm đến thực dưỡng, tốt hơn là vợ bạn cũng quan tâm đến. Điều này còn quan trọng hơn là “Anh yêu em” hay “Em yêu anh”. Tình yêu không thể kéo dài nếu không có mối quan tâm chung. Tình yêu thường rất hào phóng, nhưng chắc chắn phải kéo theo những điều kiện nhất định. Trong tình hình hiện nay, nếu nói “Anh yêu em” thì anh phải thấy được đó không phải là thứ tình yêu tuyệt đối. Đó là điều lý giải tại sao có nhiều người thất vọng. Phương pháp thực dưỡng đề cập rất nhiều đến việc ăn uống. Hầu như mọi người không biết về chế độ ăn uống trong hôn nhân. Theo sau đó là vấn đề giáo dục…
Giá trị của hạnh phúc phải giống như việc ăn cơm gạo lứt – phải nhai kỹ mới thấy nó ngon. Nếu hàng ngày tôi đi ăn ở hiệu ăn, dù ăn cao lương mỹ vị thì tôi cũng bị mệt rất nhanh. Nhưng với cơm gạo lứt, nếu nấu cẩn thận và nhai kỹ thì sẽ thấy rất ngon, và cho ta sinh lực sống rất dẻo dai, làm việc không biết mệt.
Điểm quan trọng thứ ba là sự tôn trọng lẫn nhau. Phương Đông có câu: “Tương kính như tân”, nếu vợ chồng luôn luôn giữ được kính trọng như lúc đầu thì hạnh phúc sẽ bền lâu. Những cụ ông cụ bà sống hạnh phúc bên nhau đến hàng trăm tuổi đều giữ được lòng kính trọng nhau vô cùng. Không chút khúm núm trong hôn nhân là điều cực kỳ quan trọng. Khi đó mới có thể cùng nhau bàn bạc công việc. Bạn đừng làm ra vẻ ta đây trong ngôi nhà xinh xắn của bạn thì hạnh phúc của bạn sẽ kéo dài. Nếu một trong hai người kiêu căng thì mọi việc bắt đầu đổ vỡ. Phải thấy cho rõ ràng rằng cô ấy đồng ý cưới tôi mặc dù tôi không phải là người vĩ đại, cũng như cô ấy không phải trở thành người nấu ăn ngon nhất thế giới, bạn mới cưới cô ấy làm vợ. Còn một phần rất quan trọng khác nữa là bản năng tìm người bạn đời – đây là sự lựa chọn cuối cùng. Với Cornellia; tôi đã nhờ anh trai của tôi tìm hiểu giúp, cô ấy sống ở Nhật, còn tôi đang sống ở Hoa Kỳ. Anh trai tôi nói: “Đừng cưới cô ấy, cô ấy rất yếu”. Nhưng tôi nói: “Vâng, cứ tiếp tục tìm hiểu giúp em”. Chúng tôi trao đổi thư từ suốt hai năm trời, có thể đây là việc tốt hơn là gặp gỡ. Nếu anh trông thấy người có thể anh thất vọng. Nếu chỉ viết thư cho nhau thì không thể thất vọng được. Anh có thể nói dối chứ anh khó có thể viết giả dối được.
Và chúng tôi đã lấy nhau.
Anh phải nói về việc anh muốn thực hiện cái gì trong đời anh, anh phải tìm cho ra em, người bạn đời tương lai là loại người nào và họ có những tư tưởng gì. Những người đang yêu cần phải bao dung để chấp nhận những sai lầm và khuyết điểm của nhau. Người bạn đời phải biết anh không hoàn toàn. Anh không phải là người luôn mang tới sự hài lòng và tiền bạc. Điều này bảo đảm một cuộc sống hoàn toàn.
Một số người không hài lòng, điều này còn tuỳ theo chấp thuận như thế nào. Nếu anh có thể chấp nhận tất cả mọi thứ, hạnh phúc có thể kéo dài mãi. Nếu anh đưa ra những điều kiện và yêu cầu thì có thể một thời gian sau hạnh phúc sẽ tan vỡ. Tại sao lại có ly dị. Đó là cả một vấn đề. Nếu họ không thể chấp nhận được người khác thì việc ở một mình là tất nhiên. Nhưng không có khó khăn thì không có hạnh phúc, không có bi kịch thì không có sự vui sướng. Cũng như không có bóng đêm thì không thấy những vì sao sáng vậy. Tôi là người rất nghiêm túc trong hôn nhân. Tôi đã học để trở nên như vậy. Cuối cùng tôi đã học được rằng hôn nhân đã bổ túc cho tôi nhiều thứ. Anh phải cởi mở và biết lắng nghe. Nếu anh không biết lắng nghe thì không có cách gì cảm thông với nhau. Anh phải biết sửa chữa và sắp đặt mọi thứ trong hôn nhân, và phải hiểu biết lẫn nhau. Khi đó hôn nhân mới êm thấm vì sự học hỏi lẫn nhau làm cho gia đình trở nên ngọt ngào, dễ chịu. Chẳng hạn, Cornellia thường nói tôi khéo tay biết làm mọi thứ. Khi tôi nói gì với cô ấy thì cô ấy thường trả lời “Không!”. Bạn phải tìm cách để vợ hay chồng bạn đồng ý với bạn. Phải làm trong một thời gian dài. Cuối cùng tôi đã học được điều đó sau 30 năm. Đó là cả một việc thú vị: Trong hôn nhân cả hai phải cố gắng tìm cách giải quyết các vấn đề chứ không phải chỉ một người.
Theo tôi, hôn nhân là bước thử thách trí phán đoán của hai người. Nếu trí phán đoán cao thì hôn nhân sẽ hạnh phúc, nếu thấp thì sẽ hỏng. Nếu trí phán đoán tốt thì có thể thành công với chồng hay vợ của bạn. Mỗi người đều có những khả năng khác nhau, nhưng một người thì không thể có tất cả các khả năng được, hạnh phúc tuỳ thuộc vào trí phán đoán của bạn. Nhưng dù thế nào chăng nữa, hôn nhân vẫn là một thử thách thú vị!
Một ngày có một thiếu phục trẻ cùng chồng đến gặp tôi, anh ta đến cùng vì vợ yêu cầu. Cô ấy mong chờ tôi thuyết phục chồng làm điều đúng đắn. Sau vài lời khuyên thông thường, tôi nói chuyện riêng với cô ấy. Khi đó tôi mới tìm ra vấn đề chính yếu. Cô ấy không được hạnh phúc với chồng vì hai người có mối quan tâm khác nhau. Cô ấy đã ìtm hứng thú trong những cuộc trò chuyện với những người đàn ông khác hơn là trò chuyện với chồng mình. Đặc biệt là khi chồng cô ấy xem chương trình bóng đá trên ti vi. Đối với cô ấy, trò chơi bóng đá thật là cục súc không một chút thông minh, cô ấy nghĩ rằng đó là sự thích thú của những người thuộc tầng lớp thấp kém. Như vậy cô đã xem thường chồng và tìm sự quan tâm ở những người đàn ông khác. Bởi thế, tôi nói với cô: “Chị không nên xét đoán sự thông minh của chồng chị qua những sở thích và thói quen”. Tôi đã kể cho cô nghe trường hợp của tôi: Tôi là người nghiện thể thao, đặc biệt là môn bóng đá. Chẳng hiểu sao tôi rất thích đội 49. Tôi thường xem tivi khi họ chơi và vui buồn khi họ thắng thua. Lúc đầu con gái tôi không quan tâm đến điều này. Cho đến năm 1981 khi họ thắng trong trận đấu siêu hạng, nó mới trở thành người hâm mộ của họ. Chiều chủ nhật, hai cha con ngồi trước tivi cùng xúc động vui buồn với đội bóng. Khi đội 49 thắng trong một cuộc tranh đua gắng sức, con gái tôi bình thường rất im lặng, đã nhảy lên reo hò náo động. Cháu đã làm thay đổi quan điểm của vợ tôi, một người không am hiểu bóng đá, và vợ tôi trở nên quan tâm tham dự cùng chúng tôi. Bây giờ tất cả chúng tôi cùng hoà nhập niềm vui hay nỗi buồn khi đội 49 thắng hay thua trong suốt buổi chiều chủ nhật.
Nếu chồng của bạn thích bóng đá, vì sao bạn không thử gắng quan tâm đến nó? Nếu bạn không quan tâm đến bóng đá thì chồng bạn cũng sẽ không quan tâm đến môn thực dưỡng của bạn. Nếu bạn muốn chồng của bạn đến với thực dưỡng thì bạn phải chịu nhường trước tiên. Khi đó chồng bạn sẽ đến với bạn. Rồi thì chồng bạn sẽ thích cái gì bạn muốn. Đó là hôn nhân. Nếu không có lòng rộng lượng thì hôn nhân sẽ không thành công.
Trong xã hội hiện đại, con người quá vị kỷ. Đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến ly dị. Mỗi người vui sướng sẽ không bằng sự đồng cảm giữa hai người. Vì sao họ không thể vui sướng hay đau khổ cùng nhau? Bởi vì trí phán đoán của họ thấp. Trí phán đoán thấp là nguyên nhân dẫn đến ly dị.
Nếu chúng ta có trí phán đoán cao, chúng ta sẽ không bị sa lầy, dính mắc vào những ý thích cảm tính và như vậy chúng ta sẽ không bao giờ thất vọng hay vỡ mộng rằng người bạn đời của chúng ta bị cuốn theo những ý thích của họ hơn là quan tâm đến chúng ta.
Tôi có thể thấy ai là người hạnh phúc trong hôn nhân, ai sẽ không hạnh phúc. Nhưng tôi không nói. Bởi vì khi Ohsawa khen ngợi ai thì người đó thường thất bại. Nếu ông nói: “Anh là một kẻ vô tích sự” thì rồi thế nào anh cũng sẽ thành công. Bởi vì lời khen ngợi thường là một mồi thuốc dễ dẫn đến kiêu căng và ngạo mạn. Anh sẽ không còn cẩn trọng nữa. Như vậy tốt hơn hết là không nên khen ngợi. Tiên sinh Ohsawa lúc nào bắt đầu cũng chỉ có phê phán.
Nếu bạn cưới một người chồng xấu, bạn vẫn có thể thành công. Bạn cưới một người đàn ông tốt, bạn vẫn có thể thất bại. Nếu chồng của bạn là một người tồi, khi đó bạn sẽ phải làm việc khó nhọc hơn. Hôn nhân làm một trò chơi may rủi. Bạn sẽ nhảy vào khu rừng có hổ báo hay nhảy xuống biển có cá mập? Nhưng nếu không có thử thách thì sẽ không có bất ngờ. Còn điều khác nữa: Trong khi bạn bất hạnh, ốm yếu hoặc với dáng xấu thì đó chính là lúc bạn tìm thấy một người chồng thực, vì chỉ có người bạn thực mới đến với bạn. Bạn sẽ không dễ dàng nhận ra những người này khi mọi thứ đến với bạn đang tốt đẹp.
Cuối cùng, tôi nghĩ rằng bạn có thể lầm lẫn trong hai cuộc hôn nhân đầu, thì bạn vẫn có thể thành công trong lần thứ ba.
